Histerektomi
Histerektomi nedir?
Kadın üreme sistemi genel olarak üreme hücresi yumurtanın ve cinsiyet hormonlarının üretiminden sorumludur. Üreme organları aynı zamanda yumurta hücresinin erkek üreme hücresi ile birleşmesi sonucu oluşan zigotun (döllenmiş yumurta) gelişimi için uygun ortamın hazırlanmasını sağlar.
Kadın üreme sisteminde görev alan birçok organ vardır. Üreme hücresinin üretimi ve cinsiyet hormonlarının sentezi yumurtalıklarda gerçekleşir. Gelişimini tamamlayan yumurta hücresi yumurtalıklardan rahime (uterus) geçişini fallopi tüpü adı verilen yapı vasıtasıyla gerçekleştirir. Aynı zamanda erkek üreme hücresi sperm ile kadın üreme hücresinin birleştiği bölge de bu tüp yapılardır. Fallopi tüpü içerisinde ilerleyen yumurta hücresi veya zigot, bu tüp yapısından çıkarak rahim içine ulaşır.
Histerektomi gerektiren durumlar nelerdir?
Rahim fonksiyonları ve genel sağlık durumu ile ilgili olumsuz sonuçlarla seyredebilecek çeşitli rahatsızlıklar varlığında histerektomi uygulaması gündeme gelebilir:
• Diğer tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınamamış anormal vajinal kanama varlığında,
• Endometriozis olarak adlandırılan rahim dokusunun rahim dışı bölgelerde de bulunmasının ciddi bir seyir izlemesi halinde,
• Pelvik organ prolapsusu olarak ifade edilen durum kadınlarda üreme ile ilgili organların destek dokularındaki zayıflık nedeniyle normalden farklı bir pozisyonda bulunmasıdır. Uterin prolapsus (rahim prolapsusu), rahmin vajinal kanal içerisinde olacak şekilde aşağıya doğru yer değiştirmesini ifade eder. Bu durum sonucunda üriner inkontinans olarak adlandırılan idrar tutamama veya bağırsak hareketlerinde oluşan bozuklukların düzeltilmesi amacıyla,
• Uterin fibroidler olarak ifade edilen iyi huylu tümöral oluşumların boyutlarında artış meydana gelmesi ya da kanama ve aşırı ağrı hissi oluşturması halinde,
• Çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmasına rağmen bu tedavi girişimlerine yanıt vermeyen pelvik ağrı varlığında,
• Rahim boynu ya da rahim içi kanser veya anormalliklerinde tedavi amacıyla,
Cerrahi uygulamalarla acil olarak rahim dokusunun çıkarılması çeşitli nadir durumlarda gerçekleştirilen bir eylemdir. Ciddi yaralamalar, çok ağır seyreden enfeksiyon hastalıkları ya da doğum esnasında kontrol edilemeyen kanamanın meydana gelmesi acil olarak histerektomi ile müdahale edilebilecek uygulamalara örnek teşkil ederler.
Histerektomi nasıl uygulanır?
Histerektomi uygulamaları için birçok farklı yaklaşım mevcuttur. Tüm teknik yaklaşımlarda ortak özellik, histerektomi işleminin anestezi altında gerçekleştirilmesidir.
Abdominal histerektomi işleminde, cerrah çıkaracağı rahim dokusuna karın üzerinden ulaşmayı hedefler. Karın bölgesindeki bir kesi yardımıyla karın boşluğu içinden rahmin çıkarılması gerçekleştirilir. Bu işlem sonrasında kesi yapılan bölgelerde küçük bir yara izi kalarak iyileşme meydana gelir.
Histerektomi amacıyla rahim dokusuna ulaşmayı sağlayacak yöntemlerden biri de vajinal histerektomidir. Vajenin iç bölgesinde gerçekleştirilen bir kesi ile rahmin çıkarılması gerçekleştirilir. Kesinin vücudun dışında olmaması nedeniyle iyileşme dönemi sonrasında dışarıdan görülmeyen bir yara izi oluşur.
Karın bölgesinde büyük kesiler yerine 3-4 adet ufak kesiden ışık kaynağı, kamera ve ameliyat aletlerinin karın içine ulaştırılmasını sağlayan yöntem laparoskopik histerektomi olarak adlandırılır. Karın içine ulaşılması sonrasında rahmin tespit edilmesi ile rahim dokusunun ufak parçalar halinde alınması gerçekleştirilir.
Histerektomi işlemi için vajinal ya da laparoskopik yaklaşımlar abdominal cerrahiye göre daha az invaziv olmaları nedeniyle daha sık başvurulan tekniklerdir. Hangi tekniğin kullanılacağının belirlenmesi, işlemin uygulanacağı kişinin özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir. Genel sağlık durumu, yaş ve vücut ağırlığı göz önünde bulundurulan özellikler arasında yer alır.
Aynı zamanda histerektomi işlemi ile birlikte rahim dokusunun hangi bölümlerinin çıkarılacağına ya da çıkarma işlemine rahim dışında hangi organların da dahil olacağına göre farklı şekilde adlandırılan histerektomi işlemleri mevcuttur:
• Parsiyel histerektomi, rahmin gövdesinin çıkarıldığı ancak boyun kısmının, fallopi tüplerinin ve yumurtalıkların yerinde bırakıldığı histerektomi işlemini ifade eder.
• Total histerektomi ise diğer üreme organlarına müdahale edilmeden rahmin tamamen çıkarılması işlemidir.
• Radikal histerektomi olarak adlandırılan işlem ise rahmin tamamen çıkarılmasına ek olarak bu bölgeye yakın vajen dokusunun, destek dokuların ve bazen fallopi tüpü, yumurtalıklar ve o bölgedeki lenf düğümlerinin de çıkarılmasını ifade eden terimdir.
Histerektomi büyük cerrahi ameliyatlar arasında kabul edilir ve bu işlemin süresi 1-3 saat arasında değişkenlik gösterebilir. Uygulanan cerrahi yönteme göre hastanede kalış ve iyileşme döneminin uzunluğu da farklılık gösterebilir. Ameliyat sonrası günlük aktivitelere geri dönüş süresi 3 ile 6 haftayı bulabilir.
Taburculuk ve eve dönüş sonrasında eşyaları itme ve çekme gibi eylemlerden, elektrikli süpürge kullanımından, ağır kaldırmaktan, eğilmekten ve cinsel aktiviteden bir süre kaçınılması iyileşme döneminde olumsuz gelişmeler yaşanmaması için alınabilecek önlemler arasında yer alır.
